Lajthia
(Corylus avellana)

Lajthia është një pjesë e familjes Betulaceae, nën-gjinia Corylus. Emri shkencor avellana është marrë nga qyteti i Aveles ne Itali. Si bimë frutore, është domestikuar dhe është zgjedhur nga C. Linnaeus në vitin 1753. Shkrimet e asaj periudhe e përshkruajnë si “arrat e Avelles”.

Sipas shkencëtarëve, lajthia e zakonshme është specie me origjinë antilike europiane dhe aziatike perëndimore, me kufinj natyror të përhapjes nga Ishujt Britanikë, jugu i Gadishullit Iberik, Greqia, Turqia dhe Qipro në veriun e Gadishullit Skandinav deri në lindjen e Maleve Urale, Kaukazin dhe deri në veriperëndim të Iranit. Është e përhapur gjerësisht edhe në Japoni, Kinë, Mançuri, Tibet, Kaukaz dhe deri në Amerikën Veriore.

Ka të dhëna që përdorimi i lajthise si dru-frutor për përmirësimin e teknikave kulturore të saj fillon që në shekullin e IV të erës sonë. Vetëm pas viteve 1900 u realizua në mënyrë të studiuar kultivimi masiv dhe krijimi i blloqeve frutore me lajthi në Europë dhe Amerikë, periudhë që koecidon me futjen në strukturë të varieteteve më interesante që u përgjigjën mirë kërkesave konsumatore dhe komerciale.

Prodhimi i lajthise në botë është i përçarë në katër zona kryesore. Zona e parë është ajo e Detit të Zi (kryesisht Turqia), zona e dytë përfshin Italinë, Spanjën dhe Francën, zona e tretë përfshin vendet aziatike dhe zona e katërt përfshin vendet e Shteteve të Bashkuara. Sipas të dhënave të FAOSTAT, rajonet kryesore të prodhimit dhe eksportit të lajthise përfaqësohen nga vendet e Europës dhe Azisë, që në vitet e fundit japin gati 50% të totalit të prodhimit botëror.